Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling is voor de achterlijn te zoeken op grondgebied Moerkerke. Voor de achterlijn op grondgebied Lapscheure. |
De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Middelburg.
Vanaf Middelburg bereik je een zwaar uitgewerkte stelling van de Hollandstellung. Middelburg is namelijk de plaats waar de Hollandstellung overgaat vanaf Leestjesbrug op het dubbelkanaal Leopoldkanaal (noordkant) en Schipdonkkanaal (zuidkant). Dit kanaal is zowel aan de noord- als aan de zuidkant bebunkerd geweest.
In de meeste literatuur vindt men terug dat de noordkant van het Leopoldkanaal was uitgewerkt door de Duitse Marine en de zuidkant door de Duitse landmacht. Zo goed als zeker is echter de ganse kanalenzone tussen Leestjesbrug tot Strobrugge Maldegem integraal het werk geweest van de Duitse Marine. Wel is een korte tijd zowel de noord- als de zuidkant overgedragen geweest aan de Duitse landmacht om daarna opnieuw overgedragen te worden aan de Marine. In deze periode zijn een aantal structuren in ruwbouw gegaan die dan wel opgetrokken zijn in de typische betonstenen gebruikt door de Duitse landmacht. Dit verklaart waarom er aan de noordkant van het Leopoldkanaal ooit 3 dergelijke zware MG-bunkers stonden gericht op het Leopoldkanaal opgetrokken in die typische betonstenen. Anderzijds vind je aan de zuidkant van het Schipdonkkanaal ook manschappenonderkomens terug opgetrokken in deze zelfde betonstenen. Deze vertonen echter aan de binnen- en buitenzijde sporen die sterk verwijzen naar werkmethodes van de Duitse Marine. Hiermee bedoel ik bv het afslaan van de binnenzijden met houten planken (nog restant aanwezig in 1 bunker), de mitrailleurpalen die duidelijk verwijzen naar de Marine, eveneens bij manschappenonderkomens in betonstenen. Ook vindt men aan de zuidkant van het Leopoldkanaal nog bewijzen van ooit gebouwde maar jammer genoeg allen gesloopte in volle beton opgetrokken structuren wat toch zeker nooit zo is uitgewerkt geweest door de Duitse landmacht op de rest van de linie oostelijk van Strobrugge. Dus voor de zone Middelburg en Maldegem gaat de standaarduitleg van de Marine bouwde alles in gewapend beton en de landmacht alles met bunkerstenen alvast niet op.
Langs het dubbelkanaal tussen Middelburg en Eeklo, zal de situatie allicht zo goed als 100% volledig gekend zijn ondertussen. Voor wat het stukje voorlijn tussen Lapscheure en Middelburg en het stukje achterlijn tussen Moerkerke en Middelburg, valt het zeker niet uit te sluiten dat er structuren ontbreken, nog niet gevonden zijn of meest waarschijnlijk gesloopt zijn zonder echt gekend te zijn voor deze inventarisatie.
De voorlijn komende vanuit Lapscheure wordt het eerst na de Spermaliepolder op Lapscheure voor het eerst teruggevonden ter hoogte van de Nonnendijk, opnieuw zeer kortbij de Nederlandse grens. Hier is heden nog 1 manschappenbunker terug te vinden maar ook nog een locatie van een verdwenen manschappenbunker met eveneens verdwenen mitrailleurpaal en een eveneens vrij recent gesloopte grote manschappenbunker bij een hoeve aldaar. Deze structuren maakten allen deel uit van Stützpunkt Karl.
Iets zuidelijker langs de Damweg vindt men nog een manschappenbunker en ter hoogte van de Hoornstraat nog een kleine enkelvoudige observatiebunker. Deze beiden maken allicht deel uit van Stützpunkt Friedrich dat voor de rest terug te vinden is op grondgebied Moerkerke. Dit steunpunt zou in dat geval gelopen hebben van zowel de voorlijn tot de achterlijn.
Daarna komen we uit aan de noordkant van het Leopoldkanaal met nog een zwaar uitgewerkte combinatie van een manschappenbunker, kleine enkelvoudige observatiebunker en 2 standaard mitrailleurpalen en 1 zwaarder uitgewerkte stelling (allicht een artilleriestelling). Samen met nog een aanwezige manschappenbunker aan de noordzijde van het Leopoldkanaal niet zover van de Leestjesbrug zijn dit allicht de enige twee restanten van Stützpunkt Maurits.
Net op de rand van Middelburg met Maldegem lag een 1e Zware MG in de oever van het Leopoldkanaal. Deze was onder de weg verbonden met een dubbele observatiebunker in de noordelijke dijk kijkende naar de Nederlandse grens. Zeer kortbij deze zware MG-bunker ligt nog een bijhorende ondergrondse manschappenbunker.
Aan de zuidkant van het Schipdonkkanaal lagen tussen Leestjesbrug en de grens met Maldegem nog een tweede bunkertje met een hefkoepel voor mitrailleur (vermist), 1 manschappenbunker die door de Duitsers bij de bevrijding in 1944 is opgeblazen, 1 manschappenbunker met 2 mitrailleurpalen (nog bestaand) en 1 munitienis horende bij een artilleriestelling achter het Schipdonkkanaal.
Voor de bunkers gebouwd door de Marine tussen Strobrugge en de kust, vindt men geen detail per gemeente terug. Men vindt er enkel van terug dat ze zullen deel uitgemaakt hebben van een totaal van 133 bunkers en structuren die nog konden teruggevonden worden in een inventarisatie van dit Marinegedeelte van deze bunkerlinie in 1921. Er is echter geen detail over hoeveel er hiervan toen specifiek op Middelburg stonden. Bijkomend is het dan zelfs nog niet duidelijk of men de structuren van Middelburg niet standaard bij Maldegem zullen geteld zijn, waar Middelburg uiteindelijk een deelgemeente van is.
Of we de bunkers langs de zuidkant van het Schipdonkkanaal moeten gaan beschouwen als een achterlijn, is weinig waarschijnlijk. De echte achterlijn lag namelijk allicht nog verder achteruit want op Maldegem konden nog 2 structuren hiervan teruggevonden worden nog meer achteruit tegen het Vakebuurtstraatje. Allicht is dit gewoon eerder te beschouwen als een tweede steunlijn bij de eigenlijke voorlijn die aan de noordkant van het Leopoldkanaal lag.
Mag het trouwens duidelijk zijn dat had de Hollandstellung niet bestaan, deze versterkingen tegen het dubbelkanaal te Maldegem allicht ook bestaan zouden hebben. Er is namelijk al eerder dan er sprake is over de Hollandstellung, sprake het optrekken van verdedigingen langs dit dubbelkanaal. Allicht heeft men deze dan bij het uitbouwen van de Hollandstellung standaard hierbij mee opgenomen en geïntegreerd.
Als er nog meer achterlijn was vanaf Moerkerke naar de iets zuidelijkere terreinen van het Schipdonkkanaal, ontbreekt hier voorlopig alle info over.
Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.
Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.
Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.
Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.
De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:
- Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
- Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
- Gekende gesloopte structuren - Rood
- Locaties van ooit geplande maar nooit gebouwde bunkers - Roze
- Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.
Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.
Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.
In totaal werden op Middelburg 13 locaties geprospecteerd. Van deze 13 locaties bleken er nog 9 effectief structuren te bevatten. Van nog 4 verdwenen structuren is de exacte locatie zo goed als gekend. Daarnaast zijn er ook nog altijd 4 structuren op Middelburg vermist waarvan ook de exacte situering nog ontbreekt. Dit betreffen nog 2 bijkomende manschappenbunkers zoals er nog eentje te vinden is op Polderken (noordkant Leopoldkanaal nabij Leestjesbrug, een 4e vermiste bunker nabij Nonnendijk en een grote manschappenbunker voor 100 man die ook in de buurt van Leestjesbrug ooit ergens moet hebben gestaan.
De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Middelburg (Maldegem) |
.jpg)
